در خیلی از زبان های دنیا اسامی جنسیت دارند که یا مذکر هستند و یا مونث. در این خصوص زبان آلمانی حتی کمی جلوتر رفته است چون اسم در زبان آلمانی یعلاوه بر مذکر (Maskulin) یا مونث (Feminin) بودن می توانند خنثی (Neutrum) هم باشند. ما در فارسی برای اسامی جنسیت نداریم به همین دلیل این مبحث برای ما فارسی زبانان جدید است.
در درس سوم از دوره آلمانی امید به اسم و جنسیت در زبان آلمانی به همراه چندین نکته دیگر در این خصوص خواهیم پرداخت. قبل از اینکه به مقوله جنسیت در زبان آلمانی در خصوص اسامی بپردازیم خود اسم را کمی توضیح می دهیم.
اسم می تواند برای افراد، اشیاء، مکان ها و یا حتی مفاهیم ذهنی (خوشحالی، آزادی، زیبایی…) بکار بروند. اگر انگلیسی را یاد گرفته باشید می دانید در یکی از تقسیم بندی اسم در انگلیسی به دو گروه خاص و عام تقسیم می شود و فقط اسامی خاص همیشه با حروف بزرگ نوشته می شوند.
ولی اسامی در زبان آلمانی (چه خاص و چه عام) تقریبا همیشه با حرف بزرگ نوشته می شوند. به چند مثال توجه کنید:
Du hast aber Glück!
تو واقعا خوش شانسی!
Brauchst du Hilfe?
به کمکی نیاز داری؟
Ich habe drei Geschwister.
من سه خواهر و برادر دارم.
تمام کلماتی که حرف اول آنها بولد شده است اسم هستند. همانطور که می بینید هیچ کدام از آنها در ابتدای جمله نیامده است ولی با این وجود با حرف بزرگ نوشته شده اند.
حروف تعریف و جنسیت در زبان آلمانی
همانطور که قبلا گفته شد اسم در زبان آلمانی به سه دسته تقسیم می شود؛ مذکر، مونث و یا خنثی. اسامی در این زبان معمولا فقط متعلق به یکی از این سه دسته هستند.
حرف تعریف در زبان آلمانی
قبل از اینکه به قواعد دسته بندی اسم در زبان آلمانی بپردازیم به حروف تعریف در آلمانی خواهیم پرداخت که به شناخت جنسیت اسم کمک می کنند. سه حرف تعریف معین در آلمانی وجود دارد که هر یک نشانگر یکی از سه دسته بندی جنسیت هستند. این سه حرف تعریف در زبان آلمانی عبارتند از der, die و das.
منظور از حرف تعریف معین در زبان آلمانی حرفی است که وقتی ما آن را برای یک اسم بکار می بریم نشانگر این است که مخاطبان/شنوندگان ما هم از آن مطلع هستند. در زبان عربی به آن نکره می باشد و در انگلیسی هم حرف تعریف معین the.
حرف تعریف das برای اسم های خنثی، die برای اسامی مونث و der برای اسامی مذکر بکار می رود. به چند مثال برای حروف تعریف در زبان آلمانی توجه کنید:
das Buch
کتاب
der Mann
مرد
die Frage
سوال
در 3 مثال بالا مخاطبان/شنوندگان می دانند که گوینده در مورد کدام کتاب، مرد و سوال صحبت می کند.
جنسیت در زبان آلمانی
تعدادی قواعد کلی برای دسته بندی اسم در زبان آلمانی از لحاظ جنسیت وجود دارد که به آنها خواهیم پرداخت.
به طور کلی از جنسیت مذکر برای موارد زیر استفاده می شود:
- افراد مذکر
- حیوانات مذکر
- روزهای هفته، ماه ها و فصل ها
- جهات قطب نما (شمال، جنوب…)
- اسامی ماشین ها
- اکثر اسامی ای که به en ختم می شوند
- اسم هایی که به ig, ling, ant, ich و us ختم می شوند
der Lehrer (معلم مرد)
der Freitag (جمعه)
der Süden (جنوب)
der Porsche (پورشه)
به طور کلی از جنسیت مونث برای موارد پایین استفاده می شود:
- افراد مونث
- حیوانات مونث
- بیشتر اسامی ای که به e ختم می شوند
- اسم هایی که به ei, schaft, heit, keit, ung, tät, ion, ik, ie, enz, anz و ur ختم می شوند
die Schwester (خواهر)
der Kunde (مشتری، خریدار)
die Bücherei (کتابخانه)
و سرانجام از جنسیت خنثی هم برای موارد زیر استفاده می شود:
- نوزادان
- توله های حیوانات
- مکان ها، جزایر، کشورها، قاره ها که با صفت بکار برده می شوند
- اکثر فلزات
- اسامی جمع که با Ge شروع می شوند
- اسامی ای که به mentو um یا ium ختم می شوند
- و حروف الفبا
das Kind (بچه)
das Gold (طلا)
das Museum (موزه)
das Geschirr (ظروف)
مواردی که در بالا در خصوص جنسیت اسم در زبان آلمانی گفته شد کلی هستند. تعدادی اسم در زبان آلمانی وجود دارد که دو جنسیت و تعداد بسیار نادری از اسامی هم هستند که از هر سه جنسیت برای آنها استفاده می شود.
مثلا کلمه Virus (به معنی ویروس) هم می تواند خنثی باشد و هم مذکر یا Joghurt به معنی ماست (لبنیات) باز هم می تواند مذکر باشد و هم خنثی. ما بیش از این وارد این استثنائات نمی شویم چون ممکن است این باعث سردرگمی شما شود.